Oktober 2021 | Maand van de Geschiedenis
We starten met het thema geschiedenis met een drietal lezingen.
Informatie over de lezingen:
Over de lezing
Nederland wist in de Eerste Wereldoorlog buiten de oorlog te blijven. Vaak wordt gedacht dat de gevolgen van die oorlog in ons land niet merkbaar waren en de Nederlanders in de jaren 1914-1918 gewoon tot de orde van de dag
over gingen. Het tegendeel is waar. In de lezing zal een beeld worden geschetst van ´s-Hertogenbosch in de genoemde periode. Hierbij zal zichtbaar worden hoe de relatief kleine provinciestad de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog
aan den lijve ondervond. Onderwerpen die onder andere aan bod zullen komen zijn de aanwezigheid van militairen, de komst van vluchtelingen, schaarste, onderwijs, de Spaanse griep en een bijzonder Brits graf.
Over de spreker
Tom Sas studeerde geschiedenis in Nijmegen waar hij afstudeerde met een scriptie over de relatie tussen Nederland en Groot-Brittannië in de Eerste Wereldoorlog. Sinds 2007 is hij als docent geschiedenis verbonden aan het
ds. Pierson College. Daarnaast werkt hij als zelfstandig historisch onderzoeker. Hij publiceert met regelmaat over het thema Nederland en de Eerste Wereldoorlog. Zo droeg hij onder meer als auteur en redacteur bij aan de
totstandkoming van de regiobundel Brabant en de Eerste Wereldoorlog (2016) en de stadsbundel ’s-Hertogenbosch en de Eerste Wereldoorlog (2018). In 2018 verscheen zijn boek Holland Neutraal over de Nederlandse Leger- en Vlootfilm.
In voorbereiding is een boek over een Friese militair, Jelte Kornelis. Hij is secretaris van de Stichting Studiecentrum Eerste Wereldoorlog (SEW).
Over de lezing
Een van de grootste reddingsacties tijdens de Tweede Wereldoorlog was “het witte bussenplan”. Op initiatief van Noorwegen en Denemarken werd een reddingsplan opgesteld. Het doel was om – voor de ineenstorting van het Derde
Rijk – de Noorse en Deense gevangenen uit de Duitse kampen, gevangenissen en tuchthuizen te halen. Dit plan werd in 1945 uitgevoerd door het Zweedse Rode Kruis.
Er zijn toen meer dan 15.000 gevangenen bevrijd en naar Zweden gebracht. Hiervan waren de helft Noren en Denen. Daarnaast dus ook vele niet-Scandinaviërs, waarvan een deel in Kamp Vught had gezeten. Hoewel er over de Tweede Wereldoorlog veel bekend is, wordt in dit verhaal een voor Nederland vrijwel onbekend stukje geschiedenis belicht.
Over de spreker
Na dertig jaar als geschiedenisdocent werkzaam te zijn geweest op het ds. Pierson College, ging Arie Wolfert als vrijwilliger aan de slag bij het Nationaal Monument Kamp Vught. Daar hield hij zich o.m. bezig met het geven
van rondleidingen en het doen van onderzoek. Op verzoek van de directeur deed hij o.a. onderzoek naar het verblijf van de enige Noorse gevangene in Kamp Vught tijdens de Tweede Wereldoorlog. Bij dit onderzoek stuitte hij
op een groot Scandinavisch reddingsplan, hetgeen hij nader ging onderzoeken en in 2018 resulteerde dit in de publicatie van het boek “Met witte bussen naar de vrijheid”. Behalve genoemd boek, publiceerde en publiceert hij
artikelen over historische onderwerpen met betrekking tot Scandinavië.
Over de lezing
ZOTTE BRABANDERS? Over de zucht naar identiteit
Volkskarakter en volksaard bestaan niet. Maar wel zijn er favoriete zelfbeelden en nationaal of regionaal gekleurde eigenaardigheden. Zulke collectieve mentaliteiten staan in lange tradities en oefenen een sterke invloed
uit op actuele gedragsvormen. De sterk verstedelijkte samenleving in een gebied dat vanaf de late Middeleeuwen slechts kan bestaan bij de gratie van internationale handel heeft mentale uitrustingen gekweekt die daarbij het
best van pas komen: sterk gevoel voor pragmatiek, zelfredzaamheid, tolerantie, ondernemingszin en een afkeer van hiërarchie, heldenverering en verbeelding. Dat pakket heeft verhinderd dat er een burgeroorlog uitbrak in de
Lage Landen rond religie, al was het hier en daar op het randje. Maar koopmansbelangen dicteerden allereerst gedogen als richtlijn. Toch degradeerde dat beleid de in meerderheid katholieke bevolking van de zuidelijke provincies
tot tweederangsburgers. Alleen protestanten mochten in alle openheid hun geloof beleven en als richtsnoer hanteren. Hun aanvankelijk zo bevoorrechte enclaves in het zuiden bevonden zich tot in de twintigste eeuw in een moeilijke
positie, nog aangescherpt door een krachtige katholieke emancipatie. Heeft dat de identiteitsbeleving van Brabanders in de weg gestaan? En doet dat er wat toe?
Over de spreker
Herman Pleij (1943), emeritus hoogleraar Historische Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Houdt zich bezig met de literatuur van de late middeleeuwen en vroegmoderne tijd, en heeft een bijzondere belangstelling
voor de ontwikkeling van een burgermoraal en van collectieve mentaliteiten in het algemeen. Meer recent verschenen Moet nog steeds kunnen: op zoek naar een Nederlandse identiteit (2016), het essay Geluk!? Van hemelse gave tot hebbeding (2017) en Oefeningen in genot; liefde en lust in de late Middeleeuwen (2020). Begin 2022 komt uit: Schetsen met een scheef oog. Tijdsbeelden aan de hand van mijzelf.
